Hoe demonteer je een zakmes op een juiste manier?

Zakmessen demonteren en weer assembleren is een kunst op zich. Het kan nodig zijn om een onderdeel te vervangen wanneer je je mes pimpt, of voor een grondige reinigingsbeurt. Helaas zien we het echter vaak fout gaan. Met gestripte schroeven of andere problemen tot gevolg. Daarom geven we je graag wat tips om je mes op een goede manier te demonteren.

Disclaimer

Voor we beginnen: een zakmes uit elkaar halen doe je altijd op eigen risico. Knivesandtools en/of de fabrikant van het zakmes dan wel onderdelen die je gebruikt zijn niet aansprakelijk voor schade aan de onderdelen, verwondingen of gevolgschade.

Bovendien vervalt bij veel merken de garantie op het moment dat je zelf aan een mes sleutelt. Check dus vooraf de garantievoorwaarden op de website van de fabrikant of soms op de verpakking of in de handleiding voor je begint te sleutelen.

Stap 1: Neem je tijd

Even snel snel een schroefje aandraaien? Net voor het eten nog even die schoonmaakbeurt afmaken? Nou, stop maar. Je moet je tijd kunnen nemen, anders kun je net zo goed meteen stoppen. Haastige spoed is zelden goed, en dat geldt ook in dit geval. Neem je tijd, ga rustig aan een werktafel of keukentafel zitten. Geen stress. Kalm aan.

Stap 2: Goed gereedschap, het halve werk

Het is niet alleen een spreekwoord, het is gewoon waarheid. Het helpt enorm wanneer je een set goede schroevendraaiers tot je beschikking hebt. Zakmessen zitten vaak in elkaar met pietepeuterig kleine schroefjes. Die op hun beurt weer kleine bitmaten behoeven. Maten die je vaak tegen komt zijn: Torx T6, T8 en T10. Daarmee kun je verreweg het grootste deel van alle zakmessen aan.

Houd er rekening mee dat ondanks deze veel voorkomende maten, er ook andere maten gebruikt kunnen worden. Soms verwacht je bij het eerste passen van de schroevendraaier dat een T6-bitje prima is. Tot je toch even een T7 pakt en die test, en ineens merkt dat die veel strakker zit. Neem dus je tijd, pas voor de zekerheid altijd even een maatje groter. Dan weet je zeker dat je goed zit.

Verraderlijk: inbus

Daarbij waarschuwen we voor de zekerheid even voor inbus-schroeven. Hierbij is er namelijk altijd een risico dat het om inbusschroeven in inch-maten gaat. Zo zitten messen van Rick Hinderer Knives in elkaar met schroeven met bitmaat 5/64”. Dan denk je dat je een passend inbussleuteltje hebt, maar blijkt hij metrisch te zijn. Dan draai je de schroeven wel rond, maar stiekem lubber je zo de schroeven helemaal uit. Hetzelfde geldt overigens voor messen van Chris Reeve Knives, al leveren die zelf al goede inbussleutels van Wiha mee.

Kies een goed merk

Je hebt dus nu bepaald welke maten je nodig hebt. Dan willen we je nu adviseren om te gaan voor schroefbitjes of schroevendraaiers van een goed merk. Goede bitjes passen beter in de schroeven, en beschadigen zo de schroeven minder snel. Hiervoor geldt echt: goedkoop is duurkoop.

Goede merken voor schroevendraaiers en schroefbitjes zijn Wiha en Wera.

Stap 3: We gaan schroeven! (Bijna dan)

Goede bitjes, starten maar! Nou: heel even wachten nog. We nemen namelijk graag nog een extra voorzorgsmaatregel. Om de schroeven niet meer te bekrassen dan nodig hebben we een trucje voor je: pak een stukje plastic tas. Serieus. Gewoon een stukje plastic van een plastic tas. Dat leg je op de schroef en daar druk je het schroefbitje in, in de schroefkop. Het plastic dempt een beetje tussen de schroevendraaier en de schroef waardoor je minder snel schade ziet aan de schroeven. Met name voor schroeven met een kleurtje is dit een game changer.

Stap 4: De juiste techniek

Schroefbit klaar? Plastic klaar? Draaien maar! Maar dan wel op de juiste manier. Zet de schroevendraaier goed in de schroefkop. Zorgt dat je zeker weet dat je recht in de schroef zit. Dan is het tijd om rustig te beginnen met draaien. Bouw rustig de druk op, en ga niet als een bezetene aan de slag. Merk je dat je hem niet los krijgt? Dan stop je! Forceren is namelijk altijd een slecht idee.

Stap 5: Let op Loctite

Ok, het lukt dus niet om de schroef soepel los te krijgen? Dan stoppen we met schroeven. Yep, we stoppen gewoon. Want de kans is groot dat we te maken hebben met Loctite, of een ander schroevenborgmiddel. Dat is een soort lijm die fabrikanten op het schroefdraad doen om te voorkomen dat de schroeven onbedoeld loskomen.

Soms wordt er wat veel Loctite gebruikt, of heel sterke Loctite, en dan is het lastig de schroef eruit te krijgen. Ga je dan doorduwen? Dan is de kans levensgroot dat je de schroef sloopt. Nee: dat heeft weinig te maken met de kwaliteit van de schroeven. Want ‘zachte’ schroeven betekent echt niet dat het om matige kwaliteit gaat. Titanium schroeven zijn namelijk een premium kenmerk, maar ook relatief zacht. Wat gaan we dan doen aan de Loctite? Nou: Daar zijn een aantal verschillende opties voor.

Een welgemikte tik

Wat je kunt doen is het mes vlak op tafel leggen, en de schroevendraaier verticaal in de schroef zetten. Dan geeft je met je hand een tik achterop de schroevendraaier. Hiermee kun je in sommige gevallen de Loctite al breken. Let er natuurlijk wel op dat je de schroevendraaier echt goed in de schroef hebt staan. We kunnen het niet vaak genoeg zeggen. Oh ja: het is ook handig even iets zachts onder het mes te leggen. Een muismat bijvoorbeeld. Of een stuk leer.

Warmte maakt week

Een andere mogelijkheid om te zorgen dat je geen last hebt van de Loctite is het verwarmen van de Loctite. Nu hoor ik je denken: maar hoe dan? De Loctite zit toch helemaal in het schroefdraad? Klopt! Dit moet je dus even goed aanpakken.

Nu zijn er mensen die met een föhn of zelfs verfafbrander aan het werk gaan. Dat geniet wat ons betreft niet de voorkeur. Ja, de hete lucht maakt de schroeven warm en zo de Loctite zacht. Maar bij kunststof grepen loop je het risico dat je ook de greepdelen smelt. Houd je hand maar eens vlak voor een föhn, vaak toch al best heet nietwaar?

Wij hebben een betere manier. Wij pakken een beker met heet water. Niet kokend! Maar gewoon heel heet water uit de kraan. Zet daar het mes een paar minuten in en je merkt in veel gevallen dat de Loctite keurig zacht geworden is. Schroeven wordt zo een makkie. Doordat het water de schroeven helemaal omhult is de warmteoverdracht uitstekend. Bovendien worden eventuele kunststof greepdelen zo niet te heet. Merk je nu dat het alsnog lastig gaat? Laat hem dan nog even wat langer opwarmen in het water. Of combineer deze techniek met nog een tikje achterop de schroevendraaier zoals hierboven beschreven.
Let op: zorg wel dat je na het uit elkaar halen van het zakmes zorgt dat alle onderdelen goed droog zijn voor je alles weer assembleert.

Hete techniek voor gevorderden

Een andere mogelijkheid is er een die wat meer vaardigheid en gereedschap vereist. Wanneer je namelijk goed weet waar je mee bezig bent kun je, HEEL VOORZICHTIG, met een soldeerbout de vastzittende schroef opwarmen. Zo maak je alleen de schroef warm die het probleem is, verder niets.

Hierbij moeten we een paar belangrijke aantekeningen maken: is de schroef voorzien van coating? Dan moet je dit niet doen, want je verbrandt de coating op de schroef. Titanium schroeven? Niet doen, want je kunt door de hitte het titanium van de schroef anodiseren. Hetzelfde geldt voor een titanium greep rond de schroef, wanneer je niet voorzichtig bent. Ook bij een greep van kunststof of composietmateriaal geldt dat je voorzichtig moet zijn de greep niet te verbranden of smelten. Bovendien verdient het aanbeveling de punt van de soldeerbout goed schoon te maken. Je wilt immers je schroeven niet vertinnen.

Het is dus een methode die nogal gevoelig is voor fouten. Wees er dus ontzettend voorzichtig mee en doe dit niet als je niet weet wat je doet. Het is echter ook een methode die voor schroeven die erg vast zitten goed werkt. Maar je doet dit dus echt op eigen risico. Wees voorzichtig.

Stap 6: Organiseren

Je krijgt de schroeven los. Mooi! Dan is het nu zaak om ervoor te zorgen dat je ze niet kwijtraakt. Wij raden aan om voor het uit elkaar halen van je mes even een omtrek op papier te tekenen van je mes. Teken daarop ook alle schroeven, en leg de schroeven op de juiste plek wanneer je ze uit het mes draait. Zo houd je alle schroeven op dezelfde plek, waardoor het goed afstellen bij het assembleren (vaak) beter gaat.

Stap 7: Schoonmaken en/of verwisselen en/of smeren

Het mes is uit elkaar, nu is het tijd om te doen waarvoor je het mes uit elkaar gehaald hebt. Wat je eigenlijk altijd doet is: schoonmaken. Pak even een tissue of keukenpapiertje en wrijf alles voorzichtig schoon. Zorg bij kogellagers dat je geen kogeltjes verliest en bij fosforbronzen washers dat je ze niet buigt of vervormt.

Ben je van plan schroeven te vervangen? Bijvoorbeeld door een mooie set van Flytanium? Dan raden we je aan om eerst even ‘op het droge’ te passen. Draai de schroeven even in de bussen om zeker te zijn dat ze goed passen. Zo voorkom je dat je bij het assembleren het schroefdraad forceert met alle gevolgen van dien. Zeker wanneer je ook greepschalen vervangt is het handig om vooraf te weten dat alles goed past.

Gedaan wat je moet doen? Dan is het tijd om te smeren. Wij zijn fan van het allround inzetbare Nano-Oil 10W. Maar voor fosforbronzen washers is Chris Reeve Knives Fluorinated Grease onverslaanbaar. En sommige messen met kogellagers doen het weer heel goed op Nano Grease, van Nano-Oil. Voor al deze smeermiddelen geldt: gebruik zo min mogelijk. Meer vet trekt alleen maar meer vuil aan. En dat wil je niet. Vergeet ook de detent kogel niet.

Stap 8: Assemblage

Alles netjes schoon? Vet paraat voor de bewegende delen? Dan is het tijd om de boel weer in elkaar te zetten. Zorg ervoor dat je alles rustig en beheerst in elkaar schroeft. Handvast is doorgaans vast genoeg. Eventueel kun je een piepklein drupje schroevenborgmiddel gebruiken. Voor het juist centreren van het lemmet kan het zijn dat je een beetje moet variëren met het aandraaien van de schroeven. Dit vergt wat oefening en wat proberen.

Stap 9: De dubbelcheck

Voor je je mes nu enthousiast gebruikt is het belangrijk even te dubbelchecken of het openen soepel gaat. En misschien nog belangrijker: check of de vergrendeling het goed doet. Je wilt immers niet dat hij onverwacht sluit omdat je per ongeluk ergens een onderdeel vergeten bent, of een schoef niet goed genoeg aangedraaid hebt.

Dat is hem: hij is klaar en zit netjes in elkaar. Well done!

Een paar opmerkingen

We kunnen het niet vaak genoeg herhalen: haal je mes alleen uit elkaar wanneer het nodig is. Vaak kun je een zakmes ook schoonmaken zonder hem uit elkaar te halen.

Wanneer je een mes uit elkaar haalt en in elkaar zet, forceer dan niets. Het is voor veel merken echt niet zo makkelijk om aan een set nieuwe schroefjes te komen. En als je de schroeven zelf kapot draait valt het vrijwel nooit onder garantie.

Garantie is sowieso een ding: voor veel merken vervalt de garantie als je het mes uit elkaar haalt. Dus herhalen we nogmaals: check vooraf op de site van de fabrikant wat hun voorwaarden zijn.

Niet ieder mes is makkelijk te (de)monteren! Sommige messen zitten veel lastiger in elkaar dan je vanaf de buitenkant zou vermoeden. We kennen voorbeelden waarbij de schroef die je vanaf de buitenkant zou aanwijzen als de pivotschroef (scharnierschroef) die dan eigenlijk alleen de greepschaal erop houdt, terwijl er een soort boutje onder de greepschaal zit als pivot. Ook bijvoorbeeld de veertjes van een Axis-lock kunnen lastig zijn. Om het over sommige voorbeelden van assisted openers nog maar niet te hebben.