Spotlight: Fällkniven F1 Pro outdoormes

De Fällkniven F1 Pro is de verbeterde versie van de immense populaire Fällkniven F1-messen. Bushcrafters, jagers en survivalliefhebbers omarmen dit mes, en zijn voorganger. Maar wat maakt hem zo goed? Wij van Knivesandtools leggen het uit.

Geschiedenis van de Fällkniven F1

Om te begrijpen waarom de Fällkniven F1 Pro zo’n goed mes is, moet je weten waar hij vandaan komt. We duiken dus eerst even in de geschiedenis van de F1.

Begin jaren ’90 zocht de Zweedse luchtmacht een mes dat geschikt was voor straaljagerpiloten. Niet dat ze op een paar duizend voet hoogte vanuit de cockpit veel kunnen uitrichten met een mes, maar ook straaljagerpiloten kunnen in survivalsituaties verzeild raken. De Fällkniven F1 is daarom in 1995 ‘in dienst’ genomen als het officiële overlevingsmes van de Zweedse vliegers van het Saab JAS 39 Gripen jachtvliegtuig.

Zij dragen de Fällkniven F1 in een versimpelde kunststof schede in een nylon zak die aan de buitenkant van het dijbeen op de pilotenbroek bevestigd wordt. Zo dragen ze hem veilig dichtbij, zonder dat hij in de krappe cockpit van de straaljager in de weg zit. Het idee is dat de piloot na een noodgeval met de schietstoel de straaljager kan ontvluchten, en dan op de grond met de Fällkniven F1 een waardevol stuk gereedschap in handen heeft om zichzelf te kunnen redden.

Wat maakt Fällkniven-messen zo goed?

Fällkniven is natuurlijk niet het enige messenbedrijf op aarde. Zelfs niet het enige messenbedrijf in Zweden. Dus waarom zou de Zweedse luchtmacht voor Fällkniven kiezen vraag je je dan af?

Dat komt omdat ze bij Fällkniven in de ontwikkeling van de F1 echt heel erg goed hebben gekeken naar wat je nu echt nodig hebt wanneer je in verschillende klimaten in de wildernis gedropt zou worden. Straaljagers opereren immers overal op aarde, en niet ieder mes is dan even geschikt.

Een van de belangrijke voordelen van een Fällkniven F1 is bijvoorbeeld dat het handgreepmateriaal de gehele tang omsluit. Dat lijkt slechts een detail, maar in zeer koude temperaturen wil je niet dat je handen aan de greep vastvriezen omdat de tang aan boven- en onderkant bloot ligt.

Convexe slijping

Ook kiest Fällkniven ervoor de lemmeten te voorzien van een ‘convexe’ slijping. Dit houdt in dat de verdunning van de rug van het lemmet naar de snede toe niet vlak of hol is, maar bol. Dat lijkt een nadeel, maar is een voordeel. Er is namelijk geen secundaire snede aanwezig op het uiteinde van het lemmet. De slijping loopt dus in één strakke, bolle lijn door naar de snede. Hierdoor is er geen ‘schouder’ aan de snede die snijweerstand oplevert, en de snede zelf is sterker.

Zo’n convexe slijping is heel moeilijk in massa te produceren. Je ziet het daarom vrijwel nooit op productiemessen. Toch krijgt Fällkniven het nu al meer dan 20 jaar voor elkaar om dit consistent te laten uitvoeren. Een flinke prestatie.

Wanneer je tijdens het bushcraften het fijnere snijwerk uitvoert met een mes met convexe snede merk je meteen een verschil. Bij bijvoorbeeld feathersticks merk je dat je de krullen veel gelijkmatiger van het hout snijdt.

Uiteraard zitten er ook ‘nadelen’ aan een convexe slijping. Zo vinden sommige mensen het moeilijker te slijpen. Je slijpt immers een ‘bolle’ snede, niet een vlakke V-snede. De oplossing hiervoor is stroppen. Daarmee houd je een convexe snede gemakkelijk scherp, zodat je minder vaak echt hoeft te slijpen. Eenmaal echt bot kun je op slijpstenen je polsen los gooien om zo lekker convex te slijpen, of je kijkt naar een slijpmachine als de Work Sharp Ken Onion-editie die van nature al convex slijpt.

Waar worden Fällkniven-messen gemaakt?

In tegenstelling tot wat veel mensen denken worden Fällkniven messen gemaakt in Seki City, Japan. Al jaren doet Fällkniven daar zaken met de beste messenmakers van de stad. De vaste messen worden geproduceerd door Hattori. Daar zet men met de hand de convexe slijpingen op de lemmeten. De vouwmessen worden gemaakt door Moki, een zeer vooraanstaande partij als het gaat om mooie herenmesjes. 

Verschil Fällkniven F1 en F1 Pro

Jarenlang was de conventionele Fällkniven F1 de standaard. En nog steeds is het een van de beste en populairste Survivalmessen op de markt. Maar Fällkniven besloot rond 2015/2016, twintig jaar na de oorspronkelijke release van de F1, dat er behoefte was aan een aangepaste versie van de F1: de Pro-serie.

De belangrijkste verschillen tussen de twee series zijn de staalsoort, de stootplaat en de omvang van de handgreep en de leveringsomvang.

CoS vs Elmas

Een van de voornaamste verschillen is dat tussen de staalsoorten. De F1 wordt namelijk gemaakt van gelamineerd CoS-staal, en de F1 Pro wordt gemaakt van gelamineerd Elmax-staal. Laten we bij het lamineren beginnen: dat betekent dat er een kern is van goed en hard messenstaal, gelamineerd tussen twee lagen zachter roestvast staal. Hierdoor is het lemmet sterker en taaier, terwijl de snede nog steeds erg hard is.

Oorspronkelijk werd de F1 gemaakt van VG10 en de F1 Pro van CoS-staal. VG10 is roestvast en makkelijk vlijmscherp te slijpen. Het behoudt zijn scherpte prima en kan ook wel tegen een stootje. Een prima staalsoort voor een allround survivalmes. Maar Fällkniven vindt dat het beter kan.

Daarom hebben ze een paar jaar getest met CoS-kobaltstaal. Nog steeds roestvast en redelijk eenvoudig te slijpen. Maar CoS blijft nog langer scherp en kan goed tegen een stootje. Op chemisch niveau verschillen VG10 en CoS helemaal niet zo veel van elkaar. Maar we vermoeden dat CoS een veel fijnere graanstructuur heeft. Net als het verschil tussen een ‘normale’ staalsoort en een poederstaalsoort. Hierdoor blijft het beter scherp en kan het beter tegen een stootje.

Inmiddels heeft Fällkniven het CoS-staal doorgezet in de productie van de F1 en is het staal van de F1 Pro verbeterd naar Elmax-staal. Böhler Elmax is een fijne en taaie staalsoort uit Oostenrijk. Elmax blijft lekker lang scherp maar is ook goed zelf te slijpen. Elmax is ook zeer roestvast.

Niet alleen de staalsoort is anders op de F1 Pro. Ook de lemmetdikte en bijbehorende slijping. De Fällkniven F1 heeft een lemmet van 4,3 mm dik. Bij de F1 Pro hebben ze dat opgeschroefd naar 4,9 mm. Hierdoor voelt hij nog net wat robuuster aan. Door de wat lagere slijping is er ook meer ‘rug’ over die de zware lasten opvangt. De F1 Pro is hierdoor beter geschikt voor zwaarder werk.

Met zo’n dikker lemmet verwacht je ook dat de punt wat dikker is. Om dat op te lossen heeft Fällkniven het lemmet van de F1 Pro voorzien van een zogenoemde swedge. Dat is een subtiele afschuining aan de bovenkant van het lemmet bij de punt. Hierdoor is de punt van de F1 Pro iets slanker zelfs dan die van de F1.

Stalen stootplaat

De reguliere Fällkniven F1 heeft om je vingers te beschermen slechts een subtiele uitstulping aan de voorzijde van de greep. Bij de F1 Pro valt meteen op dat er een grote stalen stootplaat aanwezig is. Deze dient meerdere doelen.

Zo zorgt hij dus voor dat je vingers beschermd zijn, maar ook dat de greep beschermd wordt. De stalen stootplaat zit namelijk muurvast op het lemmet. Tijdens het batoneren gebeurt het soms dat je met de greep het hout raakt. Het thermorun van de handgreep geeft dan wel mee, maar slijtage is op termijn onvermijdelijk. De stalen stootplaat lost dat op. Die kan tegen die mishandeling en voorkomt dat de relatief zachte thermorun handgreep iets te lijden heeft.

Kleine voetnoot bij de stalen stootplaat is dat er in de allereerste batch Pro-messen die werden uitgeleverd ook exemplaren waren waarbij de stootplaat net niet goed genoeg vast zat. Fällkniven heeft dit direct daarop aangepakt en sinds 2016 zijn er geen nieuwe messen meer in omloop met losse stootplaten. In reviews uit die tijd zie je dit echter nog wel eens terug.

Dikte van de handgreep en de doorlopende tang

Eén van de kritiekpunten op de Fällkniven F1 is soms dat de greep wat ielig is voor grote handen. Die feedback heeft Fällkniven meteen meegenomen in dit nieuwe ontwerp. De greep heeft een wat grotere omtrek gekregen waardoor hij de hand beter vult. Ook intern is hier een wijziging aangebracht: de tang van het lemmet is al dikker door de grotere lemmetdikte, maar de grootte van de tang die in de greep zit is toegenomen. Ook hier dus pluspunten voor de F1 Pro qua degelijkheid.

Tegelijk zijn er ook mensen die daarop niet zitten te wachten. Die hoeven zo’n koffer met slijpsteen niet, een hebben aan een kortere garantieduur ook wel voldoende. Dat leidde tot het uitgeven van de Fällkniven F1Pro10. Dit mes werd gewoon met zytel schede in een doosje geleverd, met 10 jaar garantie. Scheelt een stuk in de prijs, terwijl mes en schede hetzelfde gebleven zijn.

Conclusie

De Fällkniven F1 Pro is met recht een van de populairste bushcraftmessen op de markt. Door het goed uitgekiende materiaalgebruik is het ook een van de meest duurzame messen. Wanneer je op zoek bent naar een comfortabel en duurzaam bushcraftmes dat zich overal ter wereld thuis voelt kun je met de Fällkniven F1 Pro niet mis gaan. Toegegeven: het is niet het goedkoopste bushcraftmes op de markt. Maar zelden kom je bushcraftmessen tegen die zo allround, duurzaam en comfortabel in het gebruik zijn.